Boomkikkerexcursie

Name:
Location: Arnhem, Gelderland, Netherlands

Always looking for new critters

Friday, October 28, 2005

Boomkikker 's nachts

Als het donker is geworden vinden we de boomkikkers aan de randen van, of in de poelen. Posted by Picasa

De eerste boomkikker

De eerste boomkikker mocht zich in een warme belangstelling verheugen. Posted by Picasa

De eerste boomkikker 2

 Posted by Picasa

De eerste boomkikker 3

 Posted by Picasa

Boomkikker op brandnetel

Overdag kun je de boomkikkers zo op brandnetels en bramen vinden. Posted by Picasa

Pad aangetast door Lucilia bufonivora

De larven van de vleesvlieg Lucilia bufonivora eten vanaf de kop de pad leeg. Gelukkig niet zo'n scherp plaatje geworden. De vleesvlieg legt zijn eitjes in de neusholte van de pad. Posted by Picasa

Mannetjes van de drie- en tiendoornige stekelbaars

Twee van de talrijke stekelbaarzen. Hun aanwezigheid is niet erg bevordelijk voor het reproductiesucces van de boomkikker. Posted by Picasa

Larve Boomkikker

Een ver ontwikkelde boomkikkerlarve uit een stuk ondergelopen land. Hier werden enorm veel ver ontwikkelde larven gevonden. Let op de enorme spiraaldarm, de witglanzende buik en de typische boomkikkerpootjes. Posted by Picasa

De enige kamsalamanderlarve

Posted by Picasa Let op de lange vingers. Zou de staartpunt afgebeten zijn door een soortgenoot, of door een van de talrijke stekelbaarzen?

Verslag Boomkikkerexcursie Achterhoek

Verslag boomkikker-kamsalamander excursie Winterswijk 5 juni

Na de aankondiging van deze excursie te hebben gelezen was het niet moeilijk om hier tijd voor vrij te maken in mijn agenda.
Toen Jan Stronks (onze excursieleider) op de woensdag voor de excursie ook nog op TV Gelderland verscheen in een item over de boomkikkers in de Achterhoek konden we ons helemaal inleven wat ons te wachten stond.
Wel was ik natuurlijk wat laat met aanmelden en het was nog haasten om op deze zaterdagmiddag om 15:00 uur bij het station in Doetinchem te arriveren. Dit kwam voornamelijk doordat mijn zoon, die ook graag meewilde, op het laatst nog wat kleine plevieren moest ringen. Gelukkig lukte het allemaal en konden we na een ritje van net 20 minuten vanuit Arnhem de al wachtende 13 mede excursie-gangers begroeten.

Zoals in het programma vermeld stond, was het de bedoeling om ’s middags een verband aan te tonen tussen goede boomkikker biotopen en het voorkomen van de kamsalamander.
Jan Stronks nam ons als eerste mee naar de ‘Heidehoekse Vloed’, hier zijn de afgelopen jaren een behoorlijk aantal nieuwe poelen aangelegd, dit met het voornaamste doel om de boomkikkerpopulatie op een hoger en stabieler niveau te krijgen.
Vanaf de aanleg van de poelen zijn hier wel de boomkikkers geteld, maar er was in de meeste nog nooit geschept, dus het voorkomen van andere amfibieën was nog niet aangetoond.
Groot was dan ook de teleurstelling dat er door de fanatieke scheppers in de eerste grote poel naast een paar kleine watersalamanders, vooral driedoornige stekelbaars werd gevangen. Ook werden er veel wortelstokken van waterlelies gevonden, dus mogelijk dat iemand de inhoud van zijn vijver (incl. stekelbaars) in deze poel heeft gedumpt. Jan vertelde dat hij dit jaar toch een vijftig mannetjes boomkikker had horen roepen en dat er vorig jaar veel juvenielen op de kant waren gekropen. Wij konden hier geen eitjes of larven van de boomkikker vinden.
Wel waren enkele excursie-gangers de flora in de omgeving van de poel aan het afzoeken en vonden een subadult boomkikkertje. Dit diertje toonde zich een waar fotomodel en liet zich goed fotograveren, ondertussen vrolijk op rugzakken en excursiegangers klimmend.

Al snel daarna werd er in file naar een volgende locatie gereden. Daar aangekomen vertelde Jan dat hij hier meer dan driehonderd roepende boomkikkers had geteld.
In het voor ons liggende terrein lagen een aantal diepere poelen, maar ook was er sprake van plas/dras situaties. Daarnaast werd het terrein begrenst door een bos en brede houtwallen met veel struiken.
Het was bijna niet te geloven dat hier voor een jaar of acht nog volop mais werd geteeld.
In de winterperiode staat hier over het hele terrein water, nu begint dat langzaam te verdampen. Als eerste werden de netten door de plasjes met een waterhoogte van tien tot dertig centimeter gehaald, elke schep leverde tientallen larven van boomkikker en kleine watersalamander op. In het gras wemelde het van de juveniele bruine kikkers. In een diepere poel werden naast larven van de gewone pad en de groene kikker, veel tien- en driedoornige stekelbaarzen gevangen. Op de oever lag een dode snoek van ca 40 cm. De groene kikker bleek ook hier aanwezig te zijn. Ook in de overige wat diepere poelen werd stekelbaars gevangen. Door een aantal mensen werd ondertussen de houtwal afgezocht en al snel konden de camera’s te voorschijn worden gehaald voor de op brandnetel en braam zonnende boomkikkers. In totaal werden ca tien adulten gevonden.



Na verloop van tijd kondigde Jan weer een verplaatsing aan, in een bos wat verder op waren ook een aantal poelen aangelegd. Hiervan werden er een drietal bezocht.
In de eerste poel die werd geinventariseerd werden larven van de kleine watersalamander en de boomkikker gevangen. Tevens werden hier een vijftal roepende groene kikkers gehoord. Ook werd één larve van de kamsalamander gevonden. (het bleef de hele dag bij deze ene !!)
Een tweede poel leverde naast tientallen larven en enkele adulten kleine watersalamander, twee eiklompjes en honderden larven van de boomkikker, veel larven van de bruine kikker op. Deze poel was dieper en daardoor koeler als het gebied wat we eerder op de dag hadden bezocht, hier sprongen immers de juveniele bruine kikkers al rond.
Op de oever van de poel werd nog een gewone pad gezien, die aangetast was door larven van de goudvlieg.
Op weg naar de laatste poel in dit gebied werd nog een adulte boomkikker in de struiken gespot. Het zoekbeeld van enkele deelnemers naar deze soort was duidelijk een stuk verbeterd.
De laatste poel met een oppervlakte van ca 50 x 20 meter bleek weer bezet te zijn door driedoornige stekelbaars. Wel werden er ook larven van de gewone pad, bruine kikker en kleine watersalamander gevangen.

Zoals aangekondigd werd hierna de inwendige mens versterkt bij de chinees in Zelhem.
Voor de mensen die eens in de Achterhoek komen zeker een aanrader. Hier bleek dat er nog twee personen de hele middag gemist hadden. Zij konden echter na een paar uur aansluiten voor de afsluiting bij de Veengoot. Hier zijn ook de afgelopen jaren een aantal poelen aangelegd om de boomkikker populatie te versterken.
Al vlot nadat we uit de auto’s waren gestapt, hoorden we hier de eerste boomkikker mannetjes roepen. Dit ondanks het wat koude weer. Er werden hier twee poelen geinventariseerd.
Riepen bij de eerste poel de boomkikker mannetjes nog vanuit het struikgewas, bij de tweede poel (in een weiland) werden na verloop van tijd ca. twintig mannetjes geteld die in de oeverzone en vanuit de lisdodde in de poel zaten te roepen. Ook werd in beide poelen een roepende poelkikker gehoord. In beide poelen werden ook larven van de kleine watersalamander, gewone pad en bruine kikker gevangen. Larven van de boomkikker konden niet worden aangetoond, maar deze kunnen door de aanwezigheid van zoveel personen zich in het diepe water hebben verschanst.
Rond 23:30 uur zijn enkele excursie-gangers, waaronder schrijver dezes, weer richting huis gegaan. Op de terugweg naar de auto bleek dat enkele mensen nog niet genoeg foto’s hadden gemaakt, er was zelfs in de Achterhoek sprake van lichtvervuiling door de vele flitsen van de camera’s.

Conclusie en aanbeveling :
Een mooie excursie die door 15 resp. 17 personen werd beleefd. De relatie tussen boomkikker en kamsalamander kon in zoverre worden aangetoond, dat er in één poel één larve van de kamsalamander en enkele larven van de boomkikker werden gevangen. De verhouding kamsalamander en kleine watersalamander was hier 1 op 200.
Wel werd duidelijk dat de relatie vis (stekelbaars) versus boomkikker niet echt goed is. In de poelen waar vis aanwezig was werden geen larven van de boomkikker gevonden.

Tijdens deze dag hebben we de volgende soorten gevonden :
Kamsalamander, kleine watersalamander, gewone pad, bruine kikker, poelkikker, middelste groene kikker, groene kikker en boomkikker. Tevens werden de vissen, libellen, vlinders en waterkevers genoteerd.

Heb ik ook nog een aanbeveling ?
Jazeker, Jan, het was tien jaar en één dag geleden (3 juni 1995) dat ik mee was op de excursie van toen nog de HSG in het Vildersveen. Dat was voor mij toen al een hele beleving. Ik hoop dat je over tien jaar (of liever nog wat eerder) ons kunt laten zien, dat de (je) inspanningen voor het behoud en versterking van de boomkikker populatie in de Achterhoek niet voor niets zijn geweest.

Ik denk dat ik je namens de andere excursie-gangers hartelijk mag bedanken voor deze voortreffelijke middag en avond.

Ronald de Boer